در آینده نزدیک، ماموریت آوردن نمونه خاک از مریخ به زمین سرانجام به واقعیت تبدیل خواهند شد. ناسا و ئسا درحال برنامه‌ریزی مشترک برای انجام این مجموعه عملیات پیچیده هستند.
به گزارش ایسنا (اصلاح و ویرایش از اورانوس)، ده‌ها سال است که دانشمندان سنگ وخاک مریخ را با ارسال مریخ‌نورد به سطح یا با بررسی شهاب سنگ‌هایی که از مریخ آمده‌اند، تجزیه و تحلیل کرده‌اند. اما با مأموریت‌هایی مانند مریخ‌نورد “پشتکار” (Perseverance) مدت زیادی طول نمی‌کشد تا سنگ‌های مریخی برای مطالعه به زمین فرستاده شوند. این مریخ‌نورد به ابزار جمع‌آوری نمونه مجهز است.
فضانوردان آپولو نمونه‌های ماه را به زمین آوردند که نشان‌دهنده وجود آب در ماه بود. این نمونه‌ها همچنین نشان‌دهنده شباهت ماه با زمین بود. سنگ‌های مریخی نیز می‌توانند نشانه‌هایی از تشکیل و تکامل سیاره سرخ را در دل خود جای داده باشند. اما سوال این است که چه نوع سنگی می‌بایست از مریخ به زمین آورده شود. این سوالی است که “مجموعه عملیات آوردن نمونه مریخ” (Mars Sample Return Campaign) در شب پرتاب “پشتکار” به آن فکر می‌کند.
پرتاب مریخ‌نورد “پشتکار” دو هدف دارد. هدف نخست بررسی‌های علمی برای درک محیط مریخ در گذشته و حال و همچنین امکان قابل سکونت بودن آن است. دلیل دوم نیز جمع‌آوری نمونه‌هایی از خاک مریخ برای آوردن به زمین است. در حال حاضر پرتاب این مریخ‌نورد در بازه 27 تیر تا 15 مرداد 1399 برنامه ریزی شده است. البته ممکن است این پرتاب به دلیل شیوع کروناویروس به تعویق بیفتد. “پشتکار” ماموریتی است که توسط آزمایشگاه پیش‌رانش جت ناسا رهبری می‌شود. اما “مجموعه عملیات آوردن نمونه مریخ” شامل ۲۲ عضو دولتی آژانس فضایی اروپا است. این گروه سال گذشته طی کنفرانس شورای وزیران با عنوان +Space19 در اسپانیا قبول کردند بودجه این برنامه را تامین کنند.
ماموریت آوردن نمونه “پشتکار”، شاهکاری بی‌سابقه در تاریخ اکتشافات فضایی خواهد بود. این ماموریت شامل سفری ۵۳ میلیون کیلومتری، گردآوری نمونه‌ها و پرتاب وسیله‌ی حامل نمونه‌ها به زمین است. این مأموریت یک دهه به درازا می‌کشد و شامل 4 پرتاب است که آخرین‌شان از سطح سیاره دیگری خواهد بود.
هنگامی که مریخ‌نورد “پشتکار” به مریخ رسید، سطح مریخ را بیش از یک سال به طور کامل بررسی خواهد کرد. نمونه‌هایی از خاک مریخ و نمونه‌هایی با سوراخ‌کاری از دورن سنگ‌ها برای جستجوی حیات در گذشته (و حال) برخواهد داشت. نمونه‌هایی که به زمین ارسال خواهند شد در استوانه‌های فلزی شبیه به سیگار برگ ذخیره شده و بر روی سطح مریخ گذاشته می‌شود تا بعدا جمع‌آوری شود.
در ابتدا قرار بود که ماموریت سرنشین‌دار ناسا (در دهه 2030 میلادی) و فضانوردان حاضر در آن این نمونه‌ها را گردآوری کنند و به زمین بیاورند. اما “مجموعه عملیات آوردن نمونه مریخ” به فکر استفاده از “مریخ‌نورد واکِشی نمونه” (Sample Fetch Rover) و “مریخ‌نشین بازیابی نمونه” (Sample Retrieval Lander) افتاد که در سال 1405 پرتاب خواهند شد.
در مرداد سال 1407، SRL در نزدیکی مریخ‌نورد “پشتکار” فرود آمده و SFR از آن بیرون آمده و نمونه‌ها را جمع‌آوری خواهد کرد. این نمونه‌ها به موشکی که در مریخ‌نشین وجود دارد منتقل می‌شود.
این موشک به نام “وسیله صعودِ مریخ” (Mars Ascent Vehicle) شناخته می‌شود در بهار 1408 پرتاب شده و به مدار پایین مریخ (Mars Low Orbit) خواهد رسید. وقتی در مدار قرار گرفت، “مدارگرد بازگشتِ زمین” (Earth Return Orbiter)، متعلق به آژانس فضایی اروپا در تیر ماه 1407 با آن ملاقات کرده و نمونه‌ها را به زمین خواهد آورد.
اگر همه این برنامه درست پیش رود، نمونه خاک مریخ در بهار 1411 به زمین خواهد رسید. این برنامه برای اطمینان از بازگشت سریع‌تر نمونه‌های “پشتکار” طراحی شده. زیرا بسیار بعید است که برنامه ناسا برای ارسال فضانورد به مریخ با تاخیر مواجه نشود. هرچند این سلسله عملیات هنوز در مراحل اولیه کاری است، اما سازمان فضایی اروپا بسیار برای تحقق آن تلاش می‌کند.
منبع: یونیورس‌تودی
