آشنایی با ماهواره جاسوسی KH-11

ماهواره جاسوسی KH-11 KENNEN با اسم رمزهای کریستال، سیستم کریستال بهبود یافته پیشرفته، 1010 و سوراخ کلید نوعی از ماهوارهای شناسایی است که توسط دفتر ملی شناسایی آمریکا برای اولین بار در دی ماه 1355 به مدار پرتاب شد. سازنده این ماهواره لاکهید بوده و اولین ماهواره جاسوسی آمریکایی است که از سیستم عکاسی دیجیتال الکترواپتیکی استفاده می‌کرد و امکان تصویربرداری زنده را میسر می‌کرد.

ماهواره‌های KH-11 بعدها توسط ناظرین بیرونی با نامهای KH-11B ، KH-12 ، کِنِن پیشرفته، کریستال بهبودیافته و آیکان نامیده شدند.

مشخصات و عکسهای KH-11 به شدت محرمانه است. به نظر این ماهواره‌ها منبع عکسهایی بودند که در سال 1376 از اتحاد جماهیر شوروی و چین، همچنین عکسهایی که در سال 1377 از افغانستان و سودان درباره بمبگذاری سفارتهای آمریکا و عکس توییت دونالد ترامپ از حادثه مرکز فضایی ایران منتشر شد.

تصویر ماهواره KH-11 از بمب‌افکن Xian H-6 چینیتصویر ماهواره KH-11 از بمب‌افکن Xian H-6 چینی

تصویری که ماهواره KH-11 از ساخت ناو هواپیمابر کلاس کیف گرفتهتصویری که ماهواره KH-11 از ساخت ناو هواپیمابر کلاس کیف گرفته

تصویری که ماهواره KH-11 از کارخانه داروسازی الشفا گرفتهتصویری که ماهواره KH-11 از کارخانه داروسازی الشفا گرفته

تصویری که ماهواره KH-11 از مقری در افغانستان گرفتهتصویری که ماهواره KH-11 از مقری در افغانستان گرفته

تصویری که ماهواره KH-11 از سایت پرتاب مرکز فضایی امام خمینی گرفتهتصویری که ماهواره KH-11 از سایت پرتاب مرکز فضایی امام خمینی گرفته

در سال 1350 نیکسون مجوز توسعه ماهواره‌های مجهز به تصویربردار دیجیتال الکترواپتیکی را صادر کرد. داده‌های این ماهواره‌ها در فرکانس 60 گیگا هرتز مخابره می‌شود که توسط جو زمین عبور داده نمی‌شود و از زمین قابل دریافت نیست. داده‌ها به مجمعه‌ای از ماهواره‌ها در مدارهای بالاتر مخابره می‌شود از طریق آنها به ایستگاه زمینی که احتمالا در جایی به نام Area 58 قرار دارد مخابره می‌شود.

در سال 1378 دفتر ملی شناسایی بویینگ را با هدف جایگزینی ماهواره‌های KH-11 با ماهواره‌هایی کوچکتر با بهره‌وری بالاتر به عنوان پیمانکار برنامه آینده تصویربرداری انتخاب کرد. پس از شکست این برنامه در سال 1384، دفتر ملی شناسایی به لاکهید سفارش ساخت دو دستگاه KH-11s را داد که USA-224 اولین از این دو بود و در اواخر 1389، دو سال جلوتر از برنامه اولیه، به مدار پرتاب شد.

طرح فرضی ماهواره KH-11 بر اساس تلسکوپ فضایی هابلطرح فرضی ماهواره KH-11 بر اساس تلسکوپ فضایی هابل

در دی ماه 1389 این دفتر به ناسا دو سیستم اپتیکی فضایی با آینه‌هایی به قطر 2.4 متر بخشید، مشابه تلسکوپ فضایی هابل اما با آینه ثانویه هدایت‌پذیر و فاصله کانون کوتاه‌تر که میدان دید بزرگتری داشته باشد داد. این هدایا می‌توانند قطعات یدکی KH-11 باشند یا اجزای اپتیکی برنامه لغو شده بویینگ.

مجموعه آینه‌ای اهدایی به ناسامجموعه آینه‌ای اهدایی به ناسا

از آن‌جایی که تلسکوپ فضایی هابل و KH-11 هر دو در کانتیرهای مشابهی حمل شدند به نظر بسیار شبیه یکدیگرند. طول آنها 19.5 متر و قطرشان 3 متر است. مستندی که ناسا درباره ساخت هابل منتشر کرده بیام می‌کند که دلیل تغییر آینه 3 به متری به 2.4 متری این بود که هزینه‌های ساخت به دلیل استفاده از فن‌آوری‌های توسعه یافته برا ماهواره‌های فضایی بسیار ارزانتر می‌شد.

تلسکوپ فضایی هابل در مرکز لاکهیدتلسکوپ فضایی هابل در مرکز لاکهید

مدلهای مختلف KH-11 دارای وزنهای متفاوتی هستند. وزن مدلهای اولین حدود 12 تن و مدلهای نهایی وزنی حدود 17  تا 19.6 تن برآورد می‌شود.

گزارشهایی نیز وجود دارد که KH-11 از نیروی پیشران هیرازین برای تعدیل و صلاح مدار استفاده می‌کند. برای افزایش عمر ماهواره نیز برنامه سرویس و سوختگیر آن توسط شاتلها تنظیم شده بود.

در تاریخچه سیا عنوان شده که اولین KH-11s آینه‌ای 2.34 متری داشته که در مدلهای بعدی بزرگتر شده. دفتر ملی شناسایی روشی رایانه‌ای برای تراش آینه توسعه داد که بعدها برای تلسکوپ هابل نیز استفاده شد. یکی از مجلات نظامی نیز ادعا کرده که مدلهای جدیدتر این ماهواره‌ها از آینه های 2.9 تا 3.1 متری بهره می‌برند و آینه ثانویه تلسکوپهای کاسگرین قابلیت جابجایی دارد و امکان برداشتن عکسهایی از زوایایی را ایجاد می‌کند که برای ماهواره‌ها نامعمول است. همچنین ماهواره می‌تواند هر 5 ثانیه عکس بگیرد.

آینه تلسکوپی 2.4 متری که در نور مرئی رصد می‌کند زاویه تفکیک حدود 0.05 ثانیه کمانی دارد که در فاصله 250 کیلومتری معادل 6 سانتیمتر خواهد بود. اما قدرت تفکیک واقعی به دلیل حضور اغتشاشات جو زمین ضعیفتر خواهد بود، چیزی حدود 20 سانتیمتر.

دو سیستم اپتیکی که به ناسا بخشیده شده‌اند دارای سه آینه غیرآستیگمات است که آینه سوم را همراه ندارند. آینه اولیه با f/1.2 و قطر 2.4 متر است و با کمک آینه ثانویه به نسبت کانونی f/8 می‌رسد که فاصله کانونی کوتاهری از تلسکوپ فضایی هابل است. با افزوده شدن آینه سوم میدان دید بسیار گسترده‌تر از سیستم دو آینه‌ای ریچی کرتین با f/24 ایجاد می‌کند. آینه ثانویه روی مکانیزم استوارت سوار شده که آن را جابجا کرده و درنتیجه امکان دیدن اطراف را که هدف اصلی ماهواره جاسوسی است را فراهم می‌کند.

تصویری که رصدگران آماتور از ماهواره جاسوسی KH-11 گرفته‌اندتصویری که رصدگران آماتور از ماهواره جاسوسی KH-11 گرفته‌اند

در سال 1357 کارمند سیا به نام ویلیام کمپیلس متهم به فروش راهنمای فنی و کارکردی KH-11 به شوروی شد که در نهایت به 40 سال زندان محکوم شد و پس از تحمل 18 سال زندان در سال 1375 آزاد شد. در سال 1363 ساموئل لورینگ موریسون که تحلیلگر اطلاعات نیروی دریایی بود سه عکس که توسط KH-11 گرفته شده بود را به نشریه‌ای نظامی در آمریکا فرستاد که منتهی به محکومیت به دزدی و خیانت شد و محکوم به دو سال زندان شد که در سال 1380 توسط کلینتون بخشیده شد ( به نظر این محکومیت دو ساله اشتباه است ولی در منبع اینطور نوشته شده بود و مترجم نیز منبع دیگری برای آن نیافت و به همین صورت ترجمه کرده-علی آزادگان). مورد آخر نیز توسط دونالد ترامپ بوده که هنوز محکومیتی برای وی درپی نداشته!

تصویری که رصدگران آماتور از ماهواره جاسوسی KH-11 گرفته‌اندتصویری که رصدگران آماتور از ماهواره جاسوسی KH-11 گرفته‌اند

این ماهواره‌ها در مدار خورشیدآهنگ قرا می‌گیرند. در این حالت قبل یا پس از ظهر می‌توانند به رصد بپردازند و از سایه بلندتر اجسام برای شناسایی بهتر استفاده کنند.

هزینه هر واحد از این ماهواره‌ها با در نظر گرفتن هزینه پرتاب به مدار در سال 1990 برابر با 1.25 تا 1.75 میلیارد دلار (به نرخ سال 2018 برابر با 2.4 تا 3.36 میلیارد دلار) است. بر اساس اظهارات یکی از سناتورهای آمریکایی، هزینه هریک از ماهواره‌هایی که در سال 2005 سفارش داده شدند بیشتر از جدیدترین ناوهواپیمابر کلاس نیمیتز با هزینه 6.35 میلیارد دلار بوده.

درباره ی علی آزادگان

ستاره‌شناس آماتور، معلم نجوم، فیزیک‌دان، نویسنده و مترجم، عکاس و دانشجوی دکتری تخصصی اپتیک

مطلب پیشنهادی

مدار هابل به حدی افت کرده که ماهواره‌های استارلینک تصاویر آن را بمباران می‌کنند

نجوم برای جهشی دیگر آماده است. در چند سال آینده، تلسکوپ‌های زمینی بزرگ، از جمله …

دیدگاهتان را بنویسید