ماموریت فجر (Dawn) ناسا با مطالعه بر روی کمربند سیارکی میان مریخ و مشتری در طی 11 سال شناخت ما از سیارک کوتوله‌ی سرس را عمیقا تغییر داده است. تجزیه و تحلیل جدید داده‌های جمع‌آوری شده در طی مراحل آخر این ماموریت پاسخهای قانع کننده‌ایی به سوالات دیرینه در مورد ترکیبات سرس داده است که با حضور مخزن آب نمک در عمق 40 کیلومتری زیر سطح سرس آغاز می‌شود.
به گزارش اورانوس و به نقل از نیواطلس، با بررسی داده‌های ماموریت فجر که در طی چند سال اخیر ادامه دارد، دانشمندان تکه‌های پازل حرکت‌های زمین‌شناسی مختص سرس را کنار هم چیده‌اند، ماهیت تکه‌های غیرمعمول و روشن که در دهانه‌ی اوکاتور (Occator) نمایان می‌شوند و رازآلود است و دانشمندان تلاش می‌کنند تا دریابند که چگونه شکل می‌گیرند و نشانگر چه چیزی هستند.
شواهد نشان می‌دهد که این نهشته‌ها از حبابهای مایعی-نمکی در سطح شکل گرفته‌اند و این نهشته‌ها بازتابندگی بالا در پوسته را بوجود آورده‌اند، اما چنین مایعی از کجا می‌آید؟ در حالیکه مخزن زیرآبی آب نمک به عنوان احتمالی قوی مشاهده شده است، کشف شواهد جدید دانشمندان را به این نتیجه رسانده است که نه تنها واقعیت همین است، بلکه فعالیتهای زمین‌شناسی مداوم باعث می‌شود سطح نمکی بصورت روشن و درخشان نمایان شود.
انتظار می‌رود که آب حاوی نمک در سطح سرس، آب خود را در طی چند قرن از دست بدهند. اما این گروه ترکیبات نمکی که هنوز هم آب داشتند را در یکی از نقاط روشن شناخته شده به نام سرآلیا فاکولا (Cerealia Facula) پیدا کرده‌اند که اشاره بر این موضوع دارد که آنها اخیرا به سطح راه پیدا کرده‌اند . به گفته‌ی مدیریت تحقیقات ماموریت فجر کارولا رایموند (Carola Raymond) مسیرهای این پروسه را تا میلیونها سال یعنی زمان اصابت دهانه، می‌توان ردیابی کرد.
وی توضیح می‌دهد: در بزرگترین نهشت در سرآلیا فاکولا توسط ذوب منطقهایی خشک در زیر سطح بر اثر گرمای حاصل از اصابت که موجب تشکیل دهانه در 20 میلیون سال قبل شده است، انبوهی از نمک تامین شده است. گرمای اصابت بعد از چند میلیون سال فروکش کرده است اما این اصابت با ایجاد شکافهای بزرگ به سمت مخزنهای عمیق و دراز مدت امکان نفوذ آب نمک به سطح را ایجاد کرده است.
پشتیبانی بیشتر از ایده‌ی وجود مایعات در سرس، موجب کشف تپههای کوچک شبیه تپههای منجمد (Pingos) در زمین شده‌اند که کوههای یخی کوچک در مناطق قطبی هستند که تحت فشار آبهای زیرزمینی ایجاد شده‌اند.این پدیده قبلا در مریخ دیده شده بود اما در هیچ سیاره‌ی کوتوله‌ایی دیده نشده بود.
این گروه همچنین با استفاده از آخرین داده‌های فجر اندازه‌گیری‌های گرانشی جدیدی در سرس انجام دادند و مشخص شد که مخازن آب نمک در حدود عمق 40 کیلومتری و به وسعت صدها مایل است. این اندازه‌گیری‌های گرانشی اطلاعات جدیدی را از فضای داخلی سیاره کوتوله ارايه داد و متوجه شدند که چگالی پوسته با افزایش عمق بیشتر می‌شود، این افزایش چگالی بیشتر از آن است که فقط با فشار توضیح داده شود. به اعتقاد گروه این نتیجه‌ی ترکیب نمک مخازن زیرزمینی با گل در پوسته‌ی زیرین و انجماد آن است.
مدیر ماموریت مارک رایمن (Marc Rayman) از آزمایشگاه پیش رانش جت ناسا در کالیفرنیای جنوبی میگوید: فجر از زمان آغاز ماموریت خارق‌العاده‌ی فضایی بیشتر از آنچه که انتظارش را داشته باشیم انجام داده است.
این اکتشافات جدید و هیجان‌انگیز در پایان ماموریت پربار و طولانی، قدردانی بسیار خوبی از این کاوشگر مورد توجه میان سیاره‌ایی است.
درمجلات Nature Communications, Nature Geoscience و Nature Astronomy سه مقاله در توصیف این اکتشافات چاپ شده است.
