سنگی غلطان روی سطح ماه

تاریخ ماه داستانی‌ست که توسط زمین‌شناسی، ظاهر سنگها و عوارض سطحی آن روایت می‌شود. ستاره‌شناس‌ها برای قرن‌ها ماه را از دور مطالعه کرده‌اند و  از چند دهه قبل نیز چندین ماموریت بدون سرنشین به سراغش رفته‌اند. از سال 1348 تا 1351 نیز 12 فضانورد بر روی ماه قدم گذاشته‌ و بررسی‌های علمی انجام داده و نمونه‌هایی از سنگ و خاک ماه را به زمین آورده‌اند.

تمام این تلاشها موجب شده درباره شکل‌گیری سطح ماه مطالب زیادی بیاموزیم، از رویدادهایی که فقط یک بار رخ داده‌اند، مانند برخورد عظیمی که دهانه‌ی برخوردی شَکِلتون را ایجاد کرده، تا رخدادهایی که مداوم در طی این 4.5 میلیارد سال رخ داده‌اند. به عنوان مثال دانشمندان به تازگی چیز عجیبی را درباره دهانه‌ی آنتونیادی کشف کرده‌اند: سنگ بزرگی بعد از حدود 1000 متر غلطیدن به پایین تپه، بر کناره‌ی دهانه‌ی کوچکتر داخلی قرارگرفته.

عکس را دوربین تفکیکِ بالای مدارگرد نقشه‌بردار ماه (LRO) که تصاویر سیاه و سفید می‌گیرد تهیه کرده. عکس از دهانه آنتونیودی گرفته شده که قطر آن 138 کیلومتر و در نیم‌کره جنوبیِ نیمه‌ی دور ماه واقع شده.

در شرق دهانه (سمت راست عکس) چینه‌ای سنگی دیده می‌شود که بخشی از کناره‌ی دهانه‌ی آنتونیودی است. در غرب، دهانه جوانی در کف آنتونیودی مشاهده می‌شود که قطری حدود 30 متر دارد و بخشی از آن پاک شده. بین این دو منطقه شیبی وجود دارد که به تدریج از شمال غربی به جنوب شرقی امتداد دارد و کناره‌ی داخلی دهانه است.

دهانه‌ی جوان در انتهای این شیب قرار دارد و بخشی از آن پاک شده. چون به مرور زمان توسط خرده سنگهای سطحی که به دلیل ماه‌لرزه‌ها به پایین دره می‌آیند پر شده. در این صورت LRO نمایی از سنگ جدا شده از چینه‌ی سنگی را ثبت کرده که از آنجا جدا شده و به سمت دهانه‌ی جوان غلطیده.

اثر حرکت این سنگ بر روی خاک ماه به جای مانده. از آنجایی که بخشی از سنگ توسط سایه خودش پنهان شده، از روی اندازه بخش روشن می‌توان تخمین زد که قطری 15 متری دارد. تقریبا اندازه تریلی 18 چرخ. از روی رد به‌جای مانده مشخص است که تخته سنگ چندین بار قبل از متوقف شدن در کنار دهانه جوان جهیده.

مانند تمام ردها، دهانه‌ها و عوارض سطح ماه، این سنگ و مسیری که پیموده داستانی را برای ما تعریف می‌کند که بودن وجود کاوشگرهای ماه چیزی از آن نمی‌دانستیم.

درباره ی علی آزادگان

ستاره‌شناس آماتور، معلم نجوم، فیزیک‌دان، نویسنده و مترجم، عکاس و دانشجوی دکتری تخصصی اپتیک

مطلب پیشنهادی

نقشه رویت هلال جمادی الاول 1445

وضعیت رویت هلال ماه جمادی الاول 1445

وضعیت رویت هلال ماه جمادی الاول 1445 هجری قمری در غروب روز دوشنبه بیست و …

دیدگاهتان را بنویسید