ستاره‌ای که در صورت فلکی ذات الکرسی در اواخر اسفند ۱۳۹۹ شروع به خودنمایی کرده بود، فوران کرد تا به حد مشاهده با چشم غیر مسلح برسد. تا فرصت دارید این نواختر را در صورت فلکی ذات الکرسی رصد کنید.
نواختر Cassiopeia 2021 (V1405 Cas) شنبه شب، ۱۸ اردیبهشت، از دواوث مینه‌سوتا با قدر ۵.۵ می‌درخشد. این نواختر در حدود ۵.۵ درجه بالاتر از W آشنای ذات‌الکرسی واقع شده است. این منظره شمال آسمان حوالی ساعت ۱۱:۳۰ شب به وقت محلی است.
نواخترها پر از شگفتی هستند. هنگامی که در ابتدای انفجار کشف می‌شود، می‌تواند از تاریکی محض، روشن شود و طی چند ساعت با دوربین دوچشمی قابل مشاهده شود. بعضی مدتی درخششی ثابت دارند و سپس محو می‌شوند. بعضی دیگر کم‌سو می‌شوند و دوباره قبل از اینکه به تاریکی محض خود بازگردند، یک یا چند بار درخشان می‌شوند.
ظهور نواختر
سراغ نواختر Cassiopeiae 2021 (ذات الکرسی ۲۰۲۱) می‌رویم که قبلا V1405 Cassiopeiae نام داشت. در ۲۸ اسفند ۱۳۹۹ توسط یوجی ناکامورا آماتور ژاپنی با قدر ۹.۶ کشف شد و به سرعت تا قدر ۷.۵ تا ۸ روشن شد و برای طی چهار هفته آتی در روشنایی نسبتاً ثابت با قدر ۸.۰ ماند. در اواخر فروردین ۱۴۰۰، نواختر دوباره به آرامی روشن می‌شود و تا اواسط اردیبهشت به در ۷.۵ می‌ماند.
این منحنی نور V1405 Cas تغییرات روشنایی را از زمان کشف (سمت چپ) تا ۱۹ اردیبهشت دنبال می‌کند. افزایش در اواسط اردیبهشت قابل توجه است.
غافلگیری بزرگ در تاریخ ۱۶ تا ۱۷ اردیبهشت رخ داد، زمانی که V1405 Cas پرشی انجام داد، تقریباً دو قدر جهید و به ۵.۷ رسید. از ۱۸ تا ۱۹ اردیبهشت، البته با سرعت کم هنوز در حال صعود است. نواختر با چشم غیرمسلح در ۱۹ اردیبهشت با قدر ۵.۵ مشاهده شد. در آن زمان، ذات‌الکرسی در زیر ستاره قطبی قرار داشت. در این زمان ۲۰ درجه ارتفاع دارد، اما دیدن آن با چشم غیر مسلح همچنان هیجان انگیز است. در حالی که سالانه چندین نواختر کشف می‌شود، اما موارد درخشان نادر هستند.
این نقشه نیمه غربی W ذات‌الکرسی و مسیر پیشنهادی (زرد) به سمت نواختر را نشان می‌دهد. شمال بالا است. قدر چند ستاره درج شده تا بتوانید درباره تغییر روشنایی نواختر قضاوت کنید. به عنوان مثال، اگر مابین ۵.۰ و ۵.۶ باشد، اندازه آن ۵.۳ خواهد بود. مشاهدات خود را ثبت کنید تا تغییر نورانیت آن را طی هفته‌ها و ماه‌های آینده بدست آورید.
رصد نواختر
البته اگر نخواهید مجبور نیستید به چشم خود فشار بیاورید. در حال حاضر تشخیص نواختر با هر دوربین دوچشمی بسیار آسان است. در نزدیکی W آشنای ذات‌الکرسی (صورت فلکی دور قطبی از عرضهای شمالی میانه) واقع شده است و از بسیاری مناطق تمام شب دیده می‌شود.
رصد قبل از طلوع فجر بهترین زمان است زیرا نواختر ذات الکرسی در آسمان شمال شرقی در بالاترین ارتفاع قرار می‌گیرد، اما تا زمانی که دید و افق بدون مانع در شمال داشته باشید و ذات‌الکرسی را ببینید، امکان رصد آن وجود دارد.
همچنین می توانید از این نقشه AAVSO برای تعیین قدر نواختر استفاده کنید. اینجا طیف وسیعی از ستارگان را برای مقایسه نشان می‌دهد و برای دنبال کردن نواختر هنگامی که دوباره شروع به کم‌سو شدن می‌کند مفید است. شمال بالا است و ممیز قدر ستاره‌ها حذف شده.
ازستاره قدر دوم کف (کف الخضیب) واقع در انتهای غربی W ذات الکرسی شروع کنید و از ستاره‌های درخشان و ستاره‌های مثلثی شکل نشان داده شده روی نقشه به عنوان پله‌های رسیدن به نواختر استفاده کنید. درست در جنوب نواختر به دنبال لکه کم‌نور و محو خوشه ستاره‌ای درخشان م۵۲ (M52) باشید.
طبق مشاهدات گزارش شده در Astronomical Telegram 14614 ، به نظر می‌رسد V1405 Cas به حداکثر روشنایی خود رسیده است. نواخترها همیشه شامل دو ستاره در مدار نزدیک به هم هستند و هردو رو به مرگ هستند.
در این نمای تخیلی، کوتوله سفیدی (سمت چپ) گاز ستاره همدم خود را می‌دزد. این ماده قبل از ریختن روی سطح کوتوله سفید و فشرده شدن و تحت انفجاری گرماهسته‌ای منفجر شدن، قرصی برافزایشی حول آن تشکیل می‌دهد.
نواختر چیست
نواختر زمانی اتفاق می‌افتد که کوتوله سفید کوچک اما فوق العاده متراکم گاز هیدروژن را از همدم خورشیدگون خود جدا کند. مانند آب که از وان حمام تخلیه می‌شود، مواد به صورت گردابی به سطح کوتوله می‌روند، جایی که توسط گرانش گرم می‌شود، متراکم می‌شود تا زمانی که هیدروژن همجوشی کند و طی انفجاری عظیم، انرژی آزاد کند. درست مثل بمبی هسته‌ای. با شلیک مواد به فضا با سرعت چند میلیون کیلومتر در ساعت، این انفجار منظومه ستاره‌ای را حدود ۵۰،۰۰۰ تا ۱۰۰،۰۰ برابر روشن می‌کند. اتفاق خوبی که می‌توانیم از فاصله‌ای ایمن آن را تماشا کنیم.
