با پایان مرحله ساخت و نصب محفظه و تلسکوپ رصدخانه ملی ایران، اکنون مرحله مهم بعدی، فاز راه‌اندازی آغاز می‌شود. در این مرحله سامانه‌های مربوطه در شرایط سایت طی برنامه‌ای چند ماهه آزموده می‌شوند. در واقع این یکی از مراحلی است که منجر به عملیاتی شدن رصدخانه خواهد شد. بر اساس گزارش رسانه‌ها، امروز دوشنبه ۷ تیرماه گنبد و رصدخانه ملی ایران بزرگترین پروژه علوم پایه کشور با حضور ویدئو کنفرانسی حسن روحانی رئیس جمهور و سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رییس جمهوری و تعدادی از ستاره‌شناسان و دانشمندان در حوالی شهرستان کاشان افتتاح شد.
این رصد خانه در ارتفاع ۳۶۰۰ متری کوه گرگش کاشان ساخته شده. این رصدخانه از نظر ساخت آینه و کیفیت عکس از ویژگی بالایی برخوردار است و جزء چند سایت برتر جهان محسوب می شود. در حال حاضر هشت رصدخانه بزرگ در نیم کره شمالی زمین وجود دارد که شش عدد از آنها در کلاس چهار متری هستند.
مطالعه رصدخانه ملی ایران ، شش سال طول کشیده است، از بین ۸۰ منطقه، این محل برای تاسیس این رصدخانه انتخاب شد و تمام کار مهندسی آن در داخل کشور انجام شده و اکنون آماده افتتاح است.
وزن این تلسکوپ حدود ۹۰ تن است و حدود ۴۰ هزار قطعه در این تلسکوپ استفاده شده که ۲ و نیم میلیون نفر ساعت برای ساخت تلسکوپ استفاده شده است. بیش از ۷۰ درصد عملیات اجرایی آن در چهار سال گذشته انجام شده است.
دکتر حبیب خسروشاهی، مجری طرح رصدخانه ملی ایران در آیین رونمایی از رصدخانه ملی ایران گفت: رصدخانه ملی ایران نخستین پروژه کلان علمی کشور است که به تایید مشاوران مجرب علمی جهان رسیده است.ساختمان آن طی ۴ سال اخیر ساخته شد و به بهره برداری رسید.چنین طرح هایی موتور متحرک علم و فناوری هستند.
وی درخصوص فناوری های جدید این رصدخانه گفت: ساخت یاتاقان هیدوراستاتیکی برای تعلیق تلسکوپ، طراحی و ساخت سامانه اپتیک فعال و آزمون سطوح اپتیکی چندمتری با سطوح سطحی صافی چندنانومتری از فناوری های جدیدی است که در این رصدخانه به کار بسته شده اند.
خسروشاهی در ادامه با اشاره به سازه پیشرفته این رصدخانه افزود :دستاورد فنی مهم این پروژه مهندسی سامانه های اوپتو مگاترونیک است یعنی ترکیب اپتیک ، مکانیک، سخت افزار و نرم افزار کنترل که درون یک سازه ۹۰ تنی در ابعاد بزرگ که آینه ۴ تنی را با دقت ۵ ده هزارم درجه در حضور جریان باد به صورت بی درنگ کنترل کند.
مجری طرح رصدخانه ملی ایران گفت:به کمک این تلسکوپ می توان کهکشان های پرجرم را در فاصله ۶۶ هزار میلیارد میلیارد کیلومتر رصد کرد. برای ساخت این رصدخانه بیش از ۱۰۰ هزار قطعه مکانیکی الکترونیکی و اوپتیکی به کار گرفته شده است و با افتخار اعلام می کنم رصدخانه ملی ایران ساخت ایران است.
