عکاسی از بارش شهابی

آیا تاکنون عکاسی از بارش شهابی به ذهن‌تان رسیده؟ در این راهنما به شما خواهیم آموخت که چطور از فرصت بارش‌های شهابی سالیانه استفاده کنید و عکسی ماندنی بگیرید.. تیر و مرداد بهترین زمان سال برای دیدن شهاب‌ها هستند. دلیل  هم چیزی نیست جز به اوج رسیدن بارش شهابی برساوشی در دهه سوم مرداد.

عکاسی از بارش شهابی

البته این تنها بارش شهابی فعال در این زمان سال نیست. بارش‌های شلیاقی، دلتا دلوی شمالی و جنوبی، یوتا دلوی شمالی و جنوبی، آلفا جدیی و کاپا دجاجه‌ای هم در این زمان فعال هستند.

 

 

هرچند این بارش‌ها از برساوشی کم شهاب‌تر هستند، اما هم‌پوشانی آنها باهم نه تنها باعث می‌شود که تعداد شهاب‌های مرئی افزایش یابد، بلکه بهترین فرصت را برای گرفتن عکسی بسیار زیبا فراهم می‌کند.

دانستن دلیل وقوع شهاب‌ها هم در بهتر شدن عکس‌تان موثر است.

ثبت گزارش رصد بارش شهابی
با ثبت رصدتان به فعالیت علمی واقعی بپردازید.

شهاب‌ها زمانی بوجود می‌آیند که ذره کوچکی به نام شهاب‌سنگ که اغلب به اندازه دانه شن است به طرف زمین کشیده می‌شود. اولین برخورد آن با سیاره ما، با جو سیاره است.

اصطکاک موجب گرم شدن شهاب‌سنگ می‌شود، وقتی به نقطه جوش رسید، شروع به بخار شدن می‌کند.

مولکول‌های ذره‌ی بخار شده با مولکول‌های جو فعل و انفعال می‌کند و موقتا آنها را به حالت برانگیخته می‌برد.

این مولکول‌ها خیلی در این وضعیت نمی‌مانند و وقتی که به حالت عادی بازگشتند از خود نور تابش می‌کنند.

ما از روی زمین نور حاصل شده از این فعل و انفعال را به شکل خط و دم شهاب (Meteror Trail) می‌بینیم.

این فرآیند سوختن، کَند و سوز (Ablation) نامیده می‌شود. این فرآیند اغلب در ارتفاع حدود 96 کیلومتری رخ می‌دهد.

رد شهاب در محل خود لوله‌ای از مولکول‌های یونیزه به جا می‌گذارد که ممکن از تا چندین دقیقه برجا بماند.

اگر پس از عبور شهابی درخشان به آسمان نگاه کنید، گاهی می‌توانید این لوله را درحالی که مقابل پس زمینه‌ی تاریک آسمان نور ضعیفی دارد مشاهده کنید.

این نور را دنباله‌ی شهاب (Meteor Train) می‌نامند و برای شهاب‌های درخشان تا چند ثانیه ممکن است باقی بماند.

 

فوران فعالیت

منشا شهاب‌سنگ‌ها از دنباله‌دارهاست. زمانی که دنباله‌داری در حین طی مدار خود به خورشید نزدیک می‌شود، شروع به فوران می‌کند و ذرات از سطح هسته بخار می‌شوند و سر و دم دنباله‌دار را تشکیل می‌دهند.

این مواد در نهایت در حوالی مدار دنباله‌دار پخش می‌شوند.

دنباله دار آیسون
تصویری از دنباله‌دار آیسون (ISON C/2012 S1) که تلسکوپ فضایی هابل در 22 فروردین 1392 زمانی که در 635 میلیون کیلومتری زمین بود گرفته.

وقتی زمین از میان این جویبار شهاب‌سنگ‌ها عبور می‌کند، ما بارش شهابی را مشاهده می‌کنیم که به نظر می‌رسد همه شهاب‌هایش از محل یکسانی در آسمان می‌آیند. این محل از آسمان را کانون بارش می‌نامند.

چگالی متفاوت جویبار شهاب‌سنگ‌ها، موجب آهنگ متفاوت شهاب‌های دیده شده از زمین می‌شود.

شهاب‌هایی که اتفاقی به جو زمین می‌خورند را شهاب‌های انفرادی می‌نامند. این شهاب‌ها هر زمان و بدون پیش‌بینی ممکن است دیده شوند.

از این موضوع می‌توانید متوجه شوید که چه زمانی برای گرفتن عکسی خوب از شهاب‌ها مناسب است.

برای افزایش شانس‌تان بهتر است که در زمان اوج بارش شهابی اقدام به عکاسی کنید.

اثر پرسپکتیو یعنی شهاب‌هایی که به کانون بارش نزدیکتر دیده می‌شوند، کوتاه‌تر از شهاب‌های دور از کانون به نظر می‌رسند.

اگر دوربین‌تان را حدود 20 تا 45 درجه دورتر از کانون بارش نشانه بروید می‌توانید شهاب‌هایی با طول مناسب بگیرید و بسته به میدان دید دوربین، شهابها را کامل در عکس بگیرید.

برای این منظور محور بلند کادر دوربین را طوری تنظیم کنید که به سوی کانون بارش امتداد پیدا کند.

عامل دیگری که باید در نظر بگیرید این است که زمین در جهتی به دور خود می‌گردد که در همان جهت به دور خورشید هم می‌گردد، پادساعت‌گرد.

یعنی که از ظهر تا نیمه‌شب، شهاب‌ها سعی می‌کنند خودشان را به زمین برسانند. اما از نیمه شب تا ظهر، شهاب‌ها شاخ‌به‌شاخ به جو زمین می‌خورند.

پس در این زمان شهاب‌ها بیشتر و پرنورتر هستند.

هر دوربینی که دارای حالت B (Bulb) باشد می‌تواند از شهاب‌ها عکس بگیرد. البته باید دکلانشور یا ریموت کنترلی داشته باشید که بتوانید شاتر دوربین را برای چندیدن دقیقه باز نگه دارید.

با لنز نرمالی با فاصله کانون حدود 35 تا 70 شروع کنید. اگر دوربین دیجیتال‌تان تمام قاب (Full Frame) نیست ضریب برش (Crop Factor) آن را پیدا کنید و در این عددها ضرب کنید تا فاصله کانونی مناسب برای دوربین‌تان را بدست آورید.

سپس دیافراگم دوربین‌تان را روی گشوده‌ترین حالت تنظیم کنید.

حساسیت دوربین را روی بیشترین مقدارش بگذارید و عکس‌هایی با زمان نوردهی یک یا دو دقیقه بگیرید.

هدف این نیست که عکس‌های زیبایی از آسمان شب بگیریم، بلکه می‌خواهیم از شهاب‌ها عکس بگیریم.

اگر دوربین‌تان روی ردیاب ستاره‌ای بسته شده، ابتدا چند عکس مناسب از آسمان با حساسیت کمتر که نویز کمتری داشته باشند بگیرید  تا بعدا با عکس شهاب‌هایتان ترکیب کنید.

عکس‌های اصلی که با زمان نوردهی یک یا دو دقیقه گرفته می‌شوند، به تعداد زیادی خواهند بود.

اگر چند کارت حافظه داشته باشید که بتوانید آنها را بین دوربین و رایانه جابجا کنید، می‌توانید به خوبی عکاسی‌تان را تا هر زمانی که بخواهید ادامه دهید.

عکاسی از شهاب‌ها خسته‌کننده می‌تواند باشد اما بی‌شک نتیجه آنقدر باارزش است که به زحمتش بیارزد.

 

گام 1

نقشه مسیر کانون بارش شهابی برساوشی
نقشه مسیر کانون بارش شهابی برساوشی.

جستجو کنید که الان کدام بارش‌های شهابی فعال هستند و مطمئن شوید که ماه مزاحم نیست.

توجه کنید که کانون بارشی که ارتفاع زیادی در آسمان داشته باشد، شهاب‌های بیشتری نسبت به کانونی که ارتفاع کمی دارد تولید می‌کند.

پس از نیمه‌شب شهاب‌های بیشتری دیده می‌شوند زیرا در این زمان شهاب‌ها شاخ‌به‌شاخ با جو زمین برخورد می‌کنند.

بارش شهابی برساوش در حدود 21 مرداد به اوج می‌رسد که فرصت بسیار خوبی برای عکاسی از شهاب‌هاست.

 

گام 2

دوربین مستقر روی سه‌پایه
دوربین مستقر روی سه‌پایه

محلی را برای عکاسی انتخاب کنید که راحت باشید و دوربین بتواند آسمان را بدون مزاحمت ببیند.

دوربین را روی سه‌پایه سوار کنید.

کادر عکس را روی منطقه‌ای در فاصله 20 تا 45 درجه از کانون بارش و ارتفاع 50 تا 60 درجه از افق ببندید.

محور بلند کادر دوربین را طوری قرار دهید که به سوی کانون بارش نشانه برود.

لباس کافی و گرم بپوشید زیرا با وجود تابستان باز هم ممکن است شب‌ها سرد شود.

 

گام 3

دوربین روی حالت bulb
دوربین روی حالت bulb

برای اینکه مطمئن شوید که بهترین نتیجه را می‌گیرید از لنزهای 35 تا 70 میلیمتری استفاده کنید.

لنز واید می‌تواند با میدان دید بزرگ خود بخش بزرگتری از آسمان را ببیند اما لنزی با فاصله کانون بیشتر دارای گشودگی بیشتری است و نور بیشتری را از خود عبور می‌دهد.

به خاطر بسپارید که باید بین پوشش بیشتر آسمان و میزان گردآوری نور تعادل برقرار کنید.

با دوربینی که روی سه‌پایه سوار است روی درخشان‌ترین جرمی که در آسمان می‌بینید با دقت فوکوس کنید.

فوکوس دقیق بسیار مهم است پس برای آن وقت کافی بگذارید.

 

گام 4

ریموت کنترل متصل به دوربین
ریموت کنترل متصل به دوربین

دیافراگم را روی گشوده‌ترین حالت بگذارید و حساسیت (ISO) دوربین را روی حداکثر مقداری بگذارید که نویز تولیدی قابل تحملی داشته باشد. دوربین را روی حالت B بگذارید و از دکلانشور یا ریموت کنترل استفاده کنید.

زمان نوردهی هر عکس‌تان را یک یا دو دقیقه در نظر بگیرید.

به همان منطقه‌ای از آسمان که عکاسی را شروع کرده‌اید بچسبید و به دنبال هر شهابی که در جای دیگری می‌بینید، دوربین را به آن سو نچرخانید.

 

گام 5

ثبت رصد و گزارش رصد

زمان و شماره عکسی که در آنها شهابی درخشان از کادرتان گذشته را حتما یادداشت کنید.

حواستان به ایجاد شبنم احتمالی روی لنز دوربین باشد.

اگر این اتفاق افتاد بهترین راه استفاده از دمنده هوای گرم (مثلا سشواری کوچک) برای از بین بردن شبنم است.

نکته دیگر همراه داشتن باتری یدکی است که درصورت نیاز باتری دوربین را عوض کنید و در حین عکاسی از بارش شهابی بدون باتری نمانید.

 

گام 6

عکاسی از بارش شهابی

اگر از عبور شهاب پرنوری از کادرتان مطمئن هستید حتما شماره عکس و ساعت آن را یادداشت کنید. بهتر است برای پیشگیری از اتفاقاتی که ممکن است آن عکس را خراب کنند، نوردهی عکس را همان موقع خاتمه دهید.

فراموش نکنید که بعد از شهاب‌های پرنور، سعی کنید که دنباله‌ی آنها را ببینید.

اگر دنباله را دیدید، بعد از محو شدن آن، نوردهی را خاتمه دهید و دوباره با نوردهی جدیدی کار را ادامه دهید.

 

منبع

درباره ی علی آزادگان

ستاره‌شناس آماتور، معلم نجوم، فیزیک‌دان، نویسنده و مترجم، عکاس و دانشجوی دکتری تخصصی اپتیک

مطلب پیشنهادی

بارش شهابی برساوشی

آغاز بارش‌های شهابی تابستان

این آخر هفته گلچینی از بارش‌های شهابی تابستان به اوج می‌رسند و فرصت خوبی است …

دیدگاهتان را بنویسید